Hier geven we u een overzicht van het ontstaan, de meest voorkomende oorzaken, de symptomen en de medische behandelingsmogelijkheden van een Achillespeesontsteking (tendinitis Achillis) uit.
Oorzaken
De medische term Achillodynie is een verzamelterm voor pijnklachten van de Achillespees. De Achillespees is een grote pees die de kuitspieren aanhecht op de hak an de voet. Deze pees krijgt bij veel sporten enorme trekkrachten te verwerken. Het krijgt daardoor geregeld met overbelasting te maken, waarbij irritatie, micro-verwondingen en/of ontsteking het gevolg kan zijn. Deze ontsteking van de Achillespees wordt ook wel Achilles tendinitis, -tendinose of -tendinopathie genoemd. Ook de slijmbeurs rondom de Achillespees (bursa tendinis calcanei) kan ontstoken raken (Achillobursitis). In extreme gevallen kan zelfs een Achillespeesruptuur optreden. We spreken van een langdurige Achillespeesontsteking als de pijn al langer dan drie maanden continu aanwezig is.
Hoe ontwikkelt zich nu een irritatie of ontsteking van de Achillespees? De oorzaken van Achillodynie zijn veelvuldig. Vooral mannelijke sporters tussen 35 - 45 jaar worden vaak getroffen. De triggers omvatten:
- trauma (bijvoorbeeld zich verstappen)
- slecht schoeisel, schoenen met te stijve zolen
- schokkerige belastingen zoals tijdens sprints of bij sprongen
- lopen op een harde of oneffen ondergrond
- permanent verkorte kuitspieren
- te snelle trainingsopbouw
- geneesmiddelen zoals corticosteroïden
- gewrichtsaandoeningen zoals reuma
- overgewicht
- eerdere pees- of ligamentsletsels
- as-afwijking in het spronggewricht van de enkel (verzonken- of spreidvoet (pes planotransversus), knikvoet (pes valgus))
Symptomen
Pijn aan de Achillespees verschijnt eerst alleen onder belasting. Als de aandoening verder gevorderd is, wordt ook pijn in rust ervaren. Bij irritatie of ontsteking reageert de pees bijzonder gevoelig op uitwendige druk. Uitwendige symptomen zijn zwelling (tumor), roodheid (rubor) en warmte (calor) van de huid rond de Achillespees. Dit zijn de klassieke symptomen van een ontsteking. Van tijd tot tijd kan zelfs een ‘knisperend geluid’ gehoord worden wanneer de voet bewogen wordt.
Diagnose
De diagnose Achillespeesontsteking wordt over het algemeen gesteld aan de hand van uw verhaal (anamnese) en het lichamelijke onderzoek. Aanvullend onderzoek, zoals scans, is meestal niet nodig.
Bij lichamelijk onderzoek is er vaak een zwelling te zien enkele centimeters boven de aanhechting van de Achillespees aan het hielbeen (calcaneus). Deze zwelling is vaak drukpijnlijk. In veel gevallen is de Achillespees ook aanzienlijk verdikt. Daarnaast zijn de bovengenoemde klassieke symptomen van een ontsteking aanwezig.
Mocht de diagnose onduidelijk zijn, of er bestaat een verdenking op een scheurtje in de pees, dan is echografie het meest zinvol. Bij wijze van uitzondering wordt wel eens een MRI scan gemaakt. Dan is bij langdurig bestaan van de aandoening een afwijkende plek in het verder normale Achillespeesweefsel te zien.
Preventie
Geen enkele pees in het menselijk lichaam is sterker dan de Achillespees! Omdat irritatie altijd te wijten is aan een overbelasting van de pees, worden atleten bijzonder vaak getroffen. Het risico op deze aandoening is voor hardlopers en spelers van balsporten zoals voetbal, basketbal, handbal en squash hoger dan gemiddeld.
Vanuit het oogpunt van preventie is het van essentieel belang om het juiste schoeisel en de juiste looptechniek te hanteren. Wie zich voor de inspanning uitgebreid opwarmt en de kuitspieren strekt, kunnen Achillespeesklachten voorkomen worden.
Een eenvoudige oefening voor het dagelijks leven is het op en neer schommelen op een traptrede. Om dit goed te doen, gaat men eerst op de tenen staan en laat dan de hielen tot onder het niveau van de traptrede zakken. Aanbevolen wordt om deze oefening dagelijks 30 maal te herhalen.
Conservatieve therapie
In zo’n 80% van de gevallen is – in het geval van een Achillespeesontsteking - een niet-chirurgische therapie succesvol. Tegen de acute pijn kunnen ontstekingsremmende zalven en andere medicatie helpen evenals het afkoelen van het aangetaste gebied.
Naast sportonderbreking bieden ook orthopedische inlegzolen en orthesen verlichting. Door fysiotherapeutische rek- en strekoefeningen en versterkingsoefeningen naast circulatie bevorderende massages kunnen de pijnlijke hiel en achillespees effectief behandeld worden. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat sporters veel baat kunnen hebben bij een zogenaamd 'excentrisch' fysiotherapeutisch trainingsprogramma, met speciale oefeningen.
Excentrisch trainen, ook wel negatief trainen genoemd, is het deel van de oefening waarbij men een gewicht of zijn/haar lichaam laat zakken. Tijdens de excentrische contractie zal de spier kracht leveren terwijl ze zich tegelijkertijd verlengt. Dit in tegenstelling tot concentrisch trainen waarbij de spieren juist verkorten. Het is wetenschappelijk bewezen dat excentrische spierversterkende oefeningen bijdragen aan het herstel bij pees- en spieraandoeningen.
U kunt zelf natuurlijk ook rekoefeningen doen. Mocht het resultaat na zes maanden niet goed zijn dan kan gekozen worden voor een chirurgische ingreep.
Chirurgie
Er wordt pas aan een operatie gedacht als gedurende een half jaar goede, niet-operatieve behandeling, geen enkel resultaat heeft gehad. De reden voor deze terughoudendheid is dat met de bovengenoemde behandelingen van sport en het aanpassen van de belasting , het gebruiken van goed schoeisel en het verrichten van excentrische oefeningen, meer dan 95% van de patiënten geneest en dus helemaal geen operatie nodig heeft. Of uiteindelijk een operatie verricht wordt, bepaalt u in overleg met de orthopedisch specialist.
Er bestaan meerdere operaties voor deze aandoening, maar orthopedisch specialisten kiezen eigenlijk uit twee ingrepen, die beide in dagopname worden verricht:
- Bij de ene operatie wordt bij het ontstoken deel van de Achillespees een sneetje gemaakt en de pees schoongemaakt. Met een tweede sneetje net onder de knieholte wordt de kuitspier (musculus gastrocnemius) spier wat langer gemaakt.
- Bij de andere, minder vaak toegepaste, operatie wordt via een licht gebogen snee aan de binnenkant van de enkel de Achillespees 'schoongemaakt'. Tevens wordt een spier, de lange buiger van de grote teen (musculus flexor hallucis longus of FHL) gedeeltelijk losgemaakt. De gezonde spierbuik van deze spier wordt in de zieke plek van de achillespees gehecht. Het blijft na de ingreep overigens mogelijk de grote teen te buigen, vanwege bestaande verbindingen tussen de FHL en de andere lange buiger van de tenen.
Nabehandeling
De nabehandeling is voor beide ingrepen twee weken onbelast gips en vier weken onderbeens loopgips, waarna gedurende 4 weken van een orthese gebruik kan worden gemaakt. Dit biedt vele voordelen, zoals de mogelijkheid om te kunnen douchen. Tenslotte is meestal oefentherapie, gegeven door de fysiotherapeut, met rek-, mobiliserings- en versterkingsoefeningen nodig.
De Haglundse exostose, een speciaal geval
Een mogelijke oorzaak van een Achillodynie kan ook een zogenaamde Haglundse exostose zijn. Een exostose is een botuitsteeksel. Als gevolg van druk op een bot kan het bot ter plaatse verdikken en een uitsteeksel (exostose) vormen.
Als door druk op het hielbeen (calcaneus) aan de achterzijde bij de aanhechting van de Achillespees zo'n uitsteeksel ontstaat wordt dat een Haglundse exostose genoemd (voor het eerst beschreven in 1928 door de Zweedse orthopaedisch chirurg Patrick Haglund). Meestal is een verhoogde druk door schoenen of bijv. schaatsen de oorzaak. Ook kan er een slijmbeursje (bursa retrocalcanea) ontstaan tussen het botuitsteeksel en de Achillespees. Dit slijmbeursje kan op haar beurt door wrijving ook weer ontstoken raken.
Klachten
Er is sprake van een pijnlijke harde zwelling aan de achterzijde van het hielbeen vlak naast- en aan de buitenzijde van de aanhechting van de Achillespees. Het dragen van (knellende) schoenen verergert deze klachten. Op blote voeten of slippers verbeteren de klachten. Er kan aanwijzing zijn voor een plaatselijke van de slijmbeurs (bursitis): roodheid, warmte en zwelling.
Diagnose
De diagnose is vaak eenvoudig door lichamelijk onderzoek te stellen. Op röntgenfoto's is de exostose vaak lastig in beeld te brengen.
Behandeling
Allereerst zal getracht worden met schoenadvies de klachten en met name het ontstekingsbeeld te bestrijden. Bursitisklachten verbeteren dan vaak weer. Niet drukkende schoenen of uitbuigen van de hak van de schoen door een (orthopaedisch) schoenmaker kan verbetering brengen.
Als dit niet helpt dan kan een operatie het probleem oplossen. Bij een operatie wordt de exostose verwijderd. Omdat bot bij genezen altijd de neiging heeft weer nieuw bot te vormen met kans op terugkomen van de zwelling, wordt altijd een ruime hoeveelheid bot weggehaald. Hiermee wordt ook het probleem van de slijmbeursontsteking opgelost.
Revalidatie
Over het algemeen kan men direct na de operatie met een drukverband lopen. In uitzonderlijke gevallen loopt de exostose door tot in de aanhechting van de Achillespees. In die gevallen dient de Achillespees losgemaakt te worden en vervolgens nabehandeld te worden met een onderbeensgips om de Achillespees tijdens deze immobilisatie vast te laten groeien. Na 2 weken worden de hechtingen verwijderd.
Verder lezen:
De volgende producten kunnen verlichting brengen:
